DEĞİŞİM ESNASINDA DİRENÇLE BAŞA ÇIKMAK 

Her şirkette (şirketin büyüklüğüne bağımsız olarak) üretim veya diğer süreçlerin değişimleri esnasında proje yöneticileri ve değişimi isteyen çalışanlar çok ciddi bir dirençle karşılaşmaktadırlar. Hele yalın dönüşüm söz konusu ise…..

Direnç, Yalın Dönüşüm proje yöneticilerinin günlük proje çalışmalarında uğraşmak zorunda oldukları en yaygın fenomenlerden biridir.  Proje çalışmasına ve proje içeriğine karşı direnç genellikle ilgili projelerin karmaşıklığıyla orantılı olarak artar.  Teknik ve metodolojik olarak deneyimli birçok proje yöneticisi bu sorun karşısında genellikle çok zorlanmaktadır…hatta zaman zaman çaresizdir.

Dirençle başa çıkabilmek için iki konu hayati önem taşımakta:

• Direncin arka planları ve nedenleri kavrama
• Projelerde pratik çalışma ve değişim yönetimi için önerilerde bulunmak

Çoğu durumda, kişinin direnci kendisinden gizli bir şekilde bilinçaltında oluşur. 

Psikolojide direnç, egonun dış bir kaynaktan tehdit edildiğinde bilinçsiz şekilde savunmaya geçme durumu için kullanılır.  Direncin iki ana sebebi olabilir:

Direncin Biçimleri: Açık Direnç

• Kendi kaderini tayin hakkını korumak için
• Özgürlük kısıtlamasına tepki. 

Açık direnç, direnç uygulayan kişiler tarafından bilinçli olarak bir amaç için uygulanır.

Bunu genellikle kendilerinin göreceli güçlü oldukları bir konumdan yaparlar. 

Açık direncin ifade etme şekli:

• Açık itiraz
• Açık eleştiri ve/veya şikâyet
• Planlanan projeye yönelik açık müdahaleler veya faaliyetler.

Açık direncin avantajı: «Tüm kartlar masada», çoğunlukla rasyonel nedenlere dayanır. 

Ve genellikle yapıcıdır. Böylece açık dirençle başa çıkmak mümkündür. 

Açık direncin en güzel sonucu: Rüzgar, kuyruk rüzgarı haline gelir.

Direncin Biçimleri: Gizli Direnç

Gizli dirençle başa çıkmak çok daha zordur. Direnç gösterenler kişisel veya taktiksel nedenlerden dolayı, gizlilik içinde hareket ederler. 

Çoğu durumda direnen insanlar direndiklerinin farkında bile değillerdir. 

Gizli direnç zamanında fark edilmezse, projelerin başarısız olmasına neden olabilen saatli bombadır.

Gizli direncin belirtileri:

• Somut olarak anlaşılamayan devamsızlıkların veya hastalıkların artması

• Olduğundan daha bilgisizmiş gibi davranmak

• Önemsiz konularda artan sayıda soru sorma, önemsiz alanlarda telaşlı eylemcilik

• Daha önce alınmış kararları tekrar tekrar sorgulamak

• Bir şeyi yapmak veya yapmamak için somut taleplerden kaçma

• Zaten kabul edilmiş olan görevlerin yeniden devredilmesinin artırılması

• Önemsiz paydaşların maksimum katılımı talebi

• İletişimin isteneceği yerlerde sessizlik, önemli toplantıların olmaması veya karar alma yetkisine sahip olmayan temsilcilerin gönderilmesi

Direncin Nedenleri

Direncin Rasyonel Nedenleri

Direncin rasyonel nedenleri mantık ile karakterize edilir, anlaşılabilir ve genellikle doğrulanabilir nesnel gerçeklerdir.

Direncin rasyonel nedenleri ekonomik, teknik ve yasal yönden olabilir.

• Ekonomik yönler
  aranandan baka bir çözüm, aranan çözümden daha ucuz, daha verimli veya daha uygun maliyetlidir.aranandan başka bir çözüm, aranan çözümden daha ucuz, daha verimli veya daha uygun maliyetlidir.
• Teknik yönler
  Arananın dışındaki bir teknik çözüm daha iyi kabul edilir (örneğin, daha iyi malzeme verileri, kurulum alanlarının daha iyi kullanılması, daha iyi ağırlık verileri, vb.)
• Yasal yönler
  Daha az hukuki sorun beklenmektedir.

Direncin Duygusal Nedenleri

Proje çalışmalarında, tüm katılımcıların kişisel nitelikteki direnç de beklenmedik bir şekilde ortaya çıkabilir. En yaygın neden, çoğu durumda bastırılan ve bu nedenle çoğu zaman bilinçli olmasa bile, kaygıdır. Katılımcıların çeşitli kaygıları olabilir: 

• Yetkinlik kaybı korkusu
• Statü kaybı korkusu
• Kontrol kaybetme korkusu
• Şeffaflık korkusu
• İş kaybı korkusu
• Yeni şeyler öğrenmek zorunda kalma korkusu

Diğer kişisel ve çok öznel olarak algılanan yönler de direncin nedeni olabilir:

• Boşluk
• Olgunlaşmamışlık
• Çıkar
• İş yerinde sosyal durum
• Hedeflerin/Önceliklerin çatışması
• Kişisel geçmiş
• Yetersiz bilgi seviyesi
• Güvenlik ihtiyacı
• Önceki yaklaşıma yönelik algılanan eleştiri
• Aidiyet ihtiyacı
• Güç ihtiyacı
• İntikam

Proje Katılımcıların Türleri: Şüpheciler

Projeye verilen katkıya bağlı olarak katılımcılar 4 gruba ayrılabilir:

• Şüpheciler
• Destekçiler
• Direnenler
• Frenleyenler

Rasyonel çekinceleri olan ancak kişisel düzeyde proje hakkında hiçbir çekincesi olmayan katılımcılar “şüpheci” olarak sınıflandırılabilir. Araştırmalar, bir projede şüphecilerin oranı yaklaşık %40 olduğunu ortaya koymuştur.

Proje Katılımcıların Türleri: Destekçiler

DESTEKÇİLER hiçbir çekincesi olmayan, aksine direncin üstesinden gelmeye yardımcı olan kişilerdir.

Araştırmalara göre projede destekçilerin oranı oldukça azdır: % 5’tir.

Proje Katılımcıların Türleri: Direnenler

Direnenler her seviyede çekincesi olan kişilerdir. Direnenlerin oranı çok fazla gözükmezse bile projeye gösterdikleri yoğun ve olumsuz tepkiden dolayı proje gidişatına ciddi etkileri vardır.

Proje Katılımcıların Türleri: Frenleyenler

Frenleyenler uyumlu ve objektif, ancak proje yöneticisi hakkında kişisel çekinceleri olan kişilerdir. Proje yöneticisi bu tarz katılımcılarla işe odaklı olmalıdır.

Direncin Olumlu Yönleri

Direnci yalnız olumsuz değerlendirmemek gerekir. Her kriz gribi direnç de fırsatlarla doludur. Direncin pozitif yanları mutlaka kullanılmalı:

• Direnç, bir şeylerin değiştiğinin bir işaretidir.
  • Direnç iletişim için bir başlangıç noktasıdır ve etkilenenlere cevap vermeyi mümkün kılar, direnç her zaman bir mesaj içerir.
  • Direncin ortaya çıkışı gerçeğe yaklaştığınızı gösterir.
  • Direnç, ilgili kişiden bir şeyler öğrenme fırsatı sunar.
  • Direnç, katılımcıların aldığı pozisyonları netleştirir.
  • Direnç, değişimin hızının çok yüksek olduğunun bir işareti olabilir.
  • Direnç, kişinin kendi davranışı üzerinde düşünme fırsatı sunar.
  • Bilinçaltı direnç, katılanların kör noktalarını gösterir.
  • Direnç, daha önce tanınmayan diğer sorunlara ipuçları sağlar.
  • Dirençler genellikle proje hedeflerine ulaşma anlamında direncin üstesinden gelirken en iyi şekilde kanalize edilebilen çok sayıda gizli enerji içerir.

Eğer direnç olmasaydı, hiçbir şeyin gerçekten değişmediği ve kimsenin bir şey kaybetmekten korkmadığı anlamına gelir.

Dirençle Başa Çıkmak

Dirençle başa çıkılması yolları şeffaflıktan, iletişimden, netlikten, iş odaklılığından, iyi niyetten ve anlayışından geçer. Dolayısıyla proje yöneticileri dirençle başa çıkmak istiyorlarsa proje esnasında mutlaka sağlanması gerek olgular:

• Şeffaflık
• İlgili tüm paydaşlarla aktif temas
• Direncin sonuçlarını göstermek: Direnç devam ederse proje ilerlemez
• Amaç için aktif pazarlama faaliyetlerde bulunmak; uzun vadede karşılığını verecektir
• Korkuları tanımak, onları erkenden azaltmaya çalışın.
• Sadece başka bir yol yoksa: kurulan ağlarınızı ve ilişkilerinizi güçlü bir şekilde kullanarak direnci kırın.

Dirence Karşı Önleyici Tedbirler

Direncin az da olsa azaltılması için katılımcılara aşağıdaki konulara dikkat çekmek gerekir:

• Tanınabilir avantajlar (özellikle kişisel düzeyde) 
• Mevcut sistemlere kolayca uyarlanabilen yeni (insanlar en iyi %50 yeni bilgiyi %50 mevcut bilgiyle birleştirebildiklerinde öğrenirler)
• Yeninin sadeliği
• Adım adım giriş – deneme fırsatı
• Bilinen fonksiyonların / süreçlerin aktarılabilirliği
• Maliyet avantajı
• Olumsuz sonuçlar / riskler sınırlıdır
• Mevcut durumdan memnuniyetsizlikten yararlanmak
• Somut ve çekici bir hedef belirlenmesi
• Başarı duygusu sağlanması